Negatief zelfbeeld: wat is het en hoe krijg je weer een goed zelfbeeld?

Maar, wat is een zelfbeeld eigenlijk en hoe ontstaat het? En als je een negatief zelfbeeld hebt, hoe verbeter je dat weer?

Je leest alles in dit artikel.

Wat is een zelfbeeld?

Een zelfbeeld is een overtuiging over jezelf dat je door de jaren heen gevormd hebt.

Je zelfbeeld beschrijft:

• Hoe jij over jezelf denkt
• Wat je van jezelf verwacht
• Wat je gevoel daarbij is
• Ook zit in je zelfbeeld het idee over hoe anderen mensen om je heen jou zien en ervaren

Je kunt een positief en negatief zelfbeeld hebben, maar ook een gemengd zelfbeeld hebben. Een gemengd zelfbeeld houdt in dat je de positieve punten van jezelf kunt benoemen, maar dat je nog weinig zelfvertrouwen ervaart om dat ook uit te dragen en jezelf daardoor klein houdt.

Je zelfbeeld wordt gevormd op basis van ervaringen uit het verleden. Ook kan je zelfbeeld wisselen.

Het zelfbeeld wat je nu over jezelf hebt, kan dus ook weer veranderen.

Waar wordt je zelfbeeld door bepaald?

Het zelfbeeld dat je op dit moment hebt is het resultaat van ervaringen uit het verleden.

Je zelfbeeld wordt namelijk bepaald door je opvoeding, je conditioneringen en je ervaringen uit het verleden. Als jouw ervaringen in het verleden negatief waren, kun je vaak een negatief zelfbeeld ontwikkelen.

Een cliënt van me had een laag zelfbeeld omdat ze vroeger vaak gepest werd. Hier heeft ze de rest van haar leven mee gelopen, omdat ze niet bewust was dat dit niet haar werkelijk overtuiging was.

Persoonlijk voorbeeld negatief zelfbeeld:

Ik heb 6 jaar geleden (tijdens mijn burn-out) ook de nodige struggles gehad met mijn zelfbeeld. Ik had een negatief zelfbeeld en dacht dat ik niet in staat was om ook maar iets te bereiken in het leven.

 

Daarnaast was ik onzeker over hoe ik eruit zag en ging daarom fanatiek sporten om een ‘perfect lichaam’ te krijgen. Terwijl ik het fitnessen helemaal niet leuk vond.

 

Mijn zelfbeeld gaf mij veel stress en zorgde ervoor dat ik de verkeerde keuzes maakte en dus uiteindelijk (na jaren) in een burn-out belande.

 

Gelukkig heb ik een aantal jaar geleden, door goede gesprekken met coaches, mijn zelfbeeld kunnen veranderen en leef is mijn leven nu veel rijker en gelukkiger.

Het is dus mogelijk om je zelfbeeld te veranderen! Een goed gesprek kan soms al wonderen doen.

Wat is een laag en negatief zelfbeeld?

Als jouw overtuiging over jezelf niet positief is, dan wordt dat een laag of negatief zelfbeeld genoemd. Ook heeft een negatief zelfbeeld veel weg van een minderwaardigheidscomplex.

Iemand met een laag zelfbeeld vindt het heel erg moeilijk om de goede eigenschappen van zichzelf in kaart te brengen. Deze persoon legt vaker de nadruk op de negatieve eigenschappen. Dit roept vervolgens weer gevoelens zoals onzekerheid, angst of verdriet op.

Door je te focussen op voornamelijk de negatieve eigenschappen, wordt dat je werkelijk. Terwijl je ook wat meer kunt focussen op de positieve eigenschappen, want dan wordt dat steeds vaker je nieuwe realiteit.

Negatief zelfbeeld door burn-out?

Zodra we in een burn-out zitten (of in een voorstadium zitten) hebben we minder energie en zijn we vatbaarder voor negativiteit. Het is voor mensen die moe zijn veel gemakkelijker om negatief te zijn dan positief, want positiviteit staat gelijk aan positieve energie.

Het kan dus goed zijn dat jouw negatieve zelfbeeld kan leiden tot een burn-out, als je er te lang in blijft hangen. Dit komt, als je leven is overschaduwd door negativiteit, je uiteindelijk ook keuzes gaat maken uit deze negativiteit. Deze keuzes geven je geen energie, maar vreten alleen maar meer energie.

Wacht daarom niet te lang, pak je negatieve zelfbeeld aan om erger te voorkomen.

Herken je burn-out, doe de Gratis Burn-Out Test

Twijfel je nog of jij in een burn-out zit? Of wil je graag weten in welk stadium jij zit? De Gratis Burn-Out Test gaat je hier bij helpen. Na het invullen van deze test is het direct duidelijk hoever jij erin zit en je krijgt ook advies van me mee op basis van jouw score.

Gevolgen van een negatief zelfbeeld

Als je een laag zelfbeeld heb dan kan dat je helemaal ‘overnemen’. Doordat je jezelf beschouwt als onbelangrijk en onbekwaam trek jij jezelf steeds vaker terug. En als dit voor een langere periode aanhoudt, dan kunnen er psychische klachten ontstaan zoals paniekaanvallen, angsten en sociale angst.

• Als je bijvoorbeeld kritiek heb op hoe jij eruit ziet, dan kan er een eetprobleem ontstaan.
• Als je kritisch bent op je kwaliteiten kun je steeds minder gaan ondernemen en niet meer je hart volgen
• Als je bang bent voor afwijzing maak je jezelf steeds kleiner en ga je jezelf steeds meer isoleren.
• Als je het idee hebt dat je nooit goed genoeg bent ga je continu over je eigen grens waardoor je uiteindelijk misschien wel in een burn-out kunt komen.
• En als al deze klachten voor een lange tijd aanhouden kunnen er ook depressieve klachten ontstaan zoals paniekaanvallen of een burn-out.

De vicieuze, negatieve zelfbeeld cirkel

Al onze acties komen voort uit gedachten, gevoelens en overtuigingen.

Als jij namelijk negatieve gedachten hebt over jezelf, dan ga je bijvoorbeeld minder vaak naar buiten, vermijd je bepaalde mensen, of ben je bang om te gaan voor een baan, een droom of opleiding waar je zin in hebt.

Je denkt bij jezelf: “Ik ben niet goed genoeg”, “Ik kan dit niet”. Maar door juist dit soort dingen te ontlopen en niet te gaan voor je hart blijft je negatieve zelfbeeld alleen maar in stand.

Voorbeelden laag en negatief zelfbeeld

Er zijn een aantal overtuigingen en voorbeelden van een laag zelfbeeld. Dit zijn de meestvoorkomende aldus top psycholoog David Susman, PhD:

• Ik stel niets voor. De hele tijd heb ik het idee dat ik niet goed genoeg ben. Ik trek mezelf liever terug en maak mezelf weer onzichtbaar en klein.
• Ik ga vaak over mijn grenzen heen, omdat ik niet weet wat ik wil en wie ik nu ben. Ik voel me zo alleen.
• Ik maak vaak excuses, omdat ik mezelf vaak bezwaard voel.
• Ik ervaar een opgejaagd gevoel, omdat ik continu bezig ben met wat anderen willen van mij.
• Ik ben continu bezig met wat anderen van mij vinden en dit vreet energie. Ik denk dingen als: “Doe ik het wel goed?”, “Vind de ander mij leuk?”, “Mag ik er zijn?”, “Ben ik aardig?”
• Iedereen om mij heen heeft het beter dan ik.
• Ik doe altijd mijn best om leuk gevonden te worden, maar toch hoor ik er nooit bij. Hierdoor ga ik nog meer mijn best doen.
• Soms voel ik me iets beter, maar als ik een vervelende opmerking van iemand krijg ben ik zo weer terug bij af.

Voorbeelden goed en positief zelfbeeld

Dit zijn enkele voorbeelden van een positief zelfbeeld. Een deel van deze voorbeelden komen voort uit het onderzoek van Rachel Goldman, PhD:

• Ik solliciteer voor functie die eigenlijk iets te hoog gegrepen is en ik ben verbaasd als ik word afgewezen. Ik denk namelijk dat ik een uitstekende kandidaat ben.
• Ik geef regelmatig mijn grenzen aan en neem voldoende tijd voor mezelf. Dit doe ik omdat ik liever geen energie geef aan dingen en mensen die niet bij mij passen.
• Het maakt me niet uit wat anderen van me vinden. De ene vind me leuk en de ander niet, dat is allemaal prima. Ik weet dat ik het goed doe en daar gaat het om.
• Als iemand iets onaardigs over mij zegt, dan kan ik daar heel even mee zitten om het daarna weer los te laten.
• Ik ga mijn dromen achterna omdat ik weet wat ik wil en dat het me gaat lukken. Wat een ander ook zegt: ik ga ervoor!
• Ik ervaar persoonlijke vrijheid omdat ik doe wat ik graag wil.
• Ik ben altijd mezelf, waar ik ook ben. Ik probeer me nooit beter voor te doen, dan dat ik me voel.

Tips om je zelfbeeld te verbeteren

Hieronder zijn een aantal tips om je negatieve zelfbeeld om te buigen naar een positief zelfbeeld. Een aantal tips komen voort uit het internationale onderzoek van NHS.

Tip 1: Alleen jij kunt je zelfbeeld veranderen

De eerste stap is om te beseffen dat jij de enige bent die je eigen zelfbeeld kunt veranderen. Niemand anders kan dit voor je doen. Je kunt natuurlijk wel hulp krijgen in dit proces, dat is geen probleem.

Als je afhankelijk bent van de mening en woorden van een ander, geef je eigenlijk je eigen leven uit handen. Dit is gevaarlijk, omdat er ook momenten zijn dat iemand iets lelijks tegen je zegt. Daarom wil je altijd het heft in eigen handen nemen en niet meer afhankelijk worden van een ander.

Jij bent degene die verantwoordelijk is voor je eigen zelfbeeld en niemand anders. En dat is maar goed ook, want dan kun je het ook zelf oplossen!

Tip 2: Geef jezelf de tijd

Veel cliënten die bij mij komen verwachten snel resultaat. Dat is ook wel een beetje de maatschappij waarin we leven, we verwachten dat alles snel kan.

Persoonlijke groei en het veranderen van je zelfbeeld heeft altijd tijd nodig. Eigenlijk loopt jouw groei gelijk aan de (langzame) groei van de natuur. Door al het materialisme zijn we sneller gewend. Maar, net als dat je een boom niet sneller kunt laten groeien, kan dat ook niet met onze eigen groei. Geef jezelf dus de ruimte en tijd.

Dus maak gerust fouten, leer ervan en ga weer door.

Je zult in het begin niet direct ontdekken wat jouw blokkades zijn en daardoor nog een beetje in het duister tasten. Maar, als jij continu bewust met dit proces bezig bent, zal het je steeds duidelijker worden. En als je het eenmaal ziet, is er geen weg meer terug en ga je alleen nog maar omhoog groeien!

Tip 3: Gun jezelf meer ontspanning

Meer ontspanningsmomenten nemen, staat gelijk aan meer liefde voor jezelf.

De meeste mensen met een negatief zelfbeeld vinden het niet waard om meer ontspanning voor zichzelf in te plannen. Ze gaan liever door, dan dat ze stilstaan en voor even wat ‘me-time’ voor zichzelf inplannen.

Jij bent uiteindelijk degene die kan kiezen voor meer ontspanning, niemand anders kan dat voor je doen. Gun jezelf het beste, gun jezelf de rust en gezondheid. Je bent het niet waard om ‘verwaarloost’ te worden.

Je kunt bijvoorbeeld een momentje voor jezelf inplannen en de onderstaande oefening doen. Of mijn blog “De 20 beste ontspanningsoefeningen” lezen.

Tip 4: Doe iets nieuws

Om een positiever zelfbeeld te krijgen is het goed om geregeld wat nieuws te doen. Vaak lopen we vast in ons huidige patroon en blijven daardoor dezelfde dingen doen die ons niet verder helpen.

Door geregeld nieuwe dingen te ondernemen bouw je steeds meer zelfvertrouwen op en kun je nieuwe positieve kanten van jezelf ontdekken, wat weer een positief invloed heeft op je zelfbeeld.

Je kunt bijvoorbeeld voor jezelf een plan maken met dingen die je altijd al heb willen doen, maar nooit heb gedurfd. Schrijf deze dingen op en maak de stappen niet te groot. Je wilt er namelijk voor zorgen dat het gemakkelijk is, dat geeft zelfvertrouwen.

Praktisch voorbeeld:
Als jij heel graag de halve marathon wilt lopen, maar onzeker bent of dit je wel gaat lukken (omdat je denkt dat je het niet kan), begin dan niet gelijk met 100 kilometer hardlopen.

Deze lat is namelijk veel te hoog en zul je nooit halen. Begin daarom eens met 1 kilometer hardlopen en een paar dagen later 1,1 kilometer en bouw het zo langzaam op.

Door juist de dingen te doen waar je onzeker over bent, kun je steeds meer nieuwe eigenschappen van jezelf gaan ontdekken én wordt je steeds zelfverzekerder waardoor je steeds vaker nieuwe dingen gaat doen waar jij je goed bij voelt.

Zo kun je inzien dat je een persoon bent met veel daadkracht en talent, wat weer goed is voor je zelfbeeld.

Tip 5: Past dit gevoel nog bij mij?

Wij mensen zijn geconditioneerde wezens die voornamelijk handelen op de automatische piloot. Dat wat we vroeger hebben meegemaakt heeft invloed op ons handelen van nu.

Zo kan het ook zijn dat wij op dit moment nog handelen naar zoals we ons vroeger in onze jeugd hebben gevoeld. Maar past dit gevoel nog wel bij jou? Of ben je dat al ontgroeid?

Soms kun je zien dat volwassen mensen onbewust nog heel kinderlijk reageren op sommige situaties. Dit komt omdat ze nog niet bewust zijn van hun gedrag. Vaak is er even bewust naar kijken al voldoende om dit gedrag om te buigen.

Voorbeeld:
Iemand die vroeger veel gepest is en een laag zelfbeeld heeft, kan nu nog steeds onzeker worden als iemand weer iets lelijks tegen deze persoon zegt. Dat oude gevoel van vroeger komt dan weer op en vervolgens gaan we handelen zoals we vroeger ook gehandeld hadden.

Door bewust te worden van ons gedrag en ons gevoel, kunnen we al gelijk duidelijk zien waar onze negatieve zelfbeeld vandaan komt en hoe we dit kunnen ombuigen tot een positief zelfbeeld.

De volgende tip sluit daar goed op aan.

Tip 6: Vraag jezelf: is het waarheid?

Wist je al dat jij jezelf kunt factchecken? Een goede vraag die jij jezelf kunt stellen is namelijk: “Is het waarheid”?

We kunnen soms onszelf een identiteit aanpraten waarvan we denken dat we het zijn, maar het eigenlijk helemaal niet zijn. Vervolgens handelen we uit deze bedachte identiteit en voelen we ons eigenlijk helemaal niet zo prettig.

Persoonlijk voorbeeld:
Zo dacht ik vroeger dat ik altijd grappig moest doen om leuk gevonden te worden. Ik dacht altijd dat ik de gangmaker was, omdat ik uit mijn jeugd altijd de meeste aandacht kreeg van mijn ouders als ik heel gek ging doen.

 

Ik ontving liefde, aandacht en erkenning op het moment dat ik grappig deed.

Hierdoor had ik een (voor mij) negatief zelfbeeld ontwikkelt waarbij ik altijd vrolijk moest zijn en daardoor nooit mijn hart durfde te laten zien. Ik durfde nooit te zeggen hoe ik het voelde, ik probeerde er altijd een grapje van te maken. Hierdoor heb ik veel emoties weggestopt, waar ik jaren later enorm veel last van heb gehad.

 

Op het moment dat ik dit beeld van mezelf kritisch ging bekijken kwam ik erachter dat ik eigenlijk helemaal niet zo’n gangmaker wil zijn en dat ik eigenlijk een heel sensitief en gevoelig persoon ben.

Durf jezelf dus eens vaker de vraag te stellen: “Is dit waarheid?”. Kijk gerust eens kritisch naar jezelf, zo kun je steeds dichter tot jezelf groeien waardoor je zelfbeeld ook zal veranderen.

De volgende tip sluit hier weer op aan.

Tip 7: Wat heb jij nodig?

Als je vervolgens weet wie jij als persoon werkelijk bent, is de volgende stap om daadwerkelijk te gaan doen wat bij past en de mensen om je heen te hebben die jou energie geven.

Een aantal voorbeelden:

• Stel jij bent iemand die houdt van rust, is het dan nog wel verstandig om elke week je hele agenda vol te plannen?
• Of als jij iemand bent die op dit moment toe is aan meer tijd voor zichzelf, is het dan verstandig om altijd voor een ander in de weer te zijn?
• Of als jij een hooggevoelig persoon bent, dan wil je natuurlijk meer rustmomenten inplannen op een dag.

Het is belangrijk om je grenzen aan te geven en heel goed te voelen wat je nodig heb.

Dit proces is heel subtiel en vereist dan ook een bepaalde mate van stilte in jezelf. Maar het is niet onmogelijk om het te ontdekken.

Verwacht weerstand van anderen, dat is prima.

Op het moment dat jij voor jezelf gaat staan en kiest voor de dingen waar jij blij van wordt, ga je waarschijnlijk weerstand krijgen.

De mensen om je heen zijn het namelijk niet gewend dat je ‘nee’ zegt en gaan dus waarschijnlijk verontwaardigd reageren. Zie dit maar als een test om bij je standpunt te blijven.

Hoe vaker je dit soort momenten meemaakt, hoe sterker je wordt, hoe positiever je zelfbeeld wordt.

Tip 8: Start met meditatie

Het negatieve zelfbeeld zijn slechts gedachten over jezelf. Dat betekent dus ook dat als deze gedachten er niet zijn, dat dit zelfbeeld ook verdwenen is. Daarom wil ik je adviseren om ook te starten met meditatie.

Daarnaast laat internationaal onderzoek van SIY zien dat meditatie een positieve invloed heeft op het zelfbeeld.

Want, hoe stiller we van binnen zijn, hoe minder invloed deze negatieve gedachten hebben op ons. En meditatie is dé training om dit te bewerkstelligen.

In meditatie train je namelijk om uit je hoofd te blijven en in het moment. Alleen in het huidige moment kun je oordeelloos zijn. Want in het huidige moment ben jij precies zoals je bent en is alles precies zoals het is.

Je kunt een meditatie van mij doen als je dat wilt. Check dan even mijn YouTube kanaal of de onderstaande video.

Lees ook: Top 5 geleide meditaties (+ tips)

Samen je negatieve zelfbeeld ombuigen naar een positief zelfbeeld?

De meeste cliënten die mij bij komen zitten in een burn-out of ervaren veel stress en onzekerheid. En bij de meeste mensen komt dit doordat ze een negatief zelfbeeld hebben en daardoor de verkeerde keuzes maken.

Het is niet erg om een laag zelfbeeld te hebben, want met de juiste hulp kun je weer stap-voor-stap groeien naar die persoon die je graag wilt zijn en van daaruit het leven tegemoet treden.

Als je denkt dat die niet voor jou is weggelegd, dan hebben we alvast een eerste gevalletje van een negatief zelfbeeld.

Tuurlijk kan het voor jou ook! Ieder persoon is uniek en ik weet zeker dat jij ook veel kwaliteiten heb. Als je wilt kun je altijd even contact met me opnemen of een mailtje sturen, dan sta ik je graag te woord.

Veelgestelde vragen:

Dit zijn de meest gestelde vragen

Hoe ontstaat een negatief zelfbeeld?

Een negatief zelfbeeld ontstaat door situaties en gebeurtenissen uit het verleden. Op het moment dat je veel negatieve ervaringen hebt gehad uit het verleden, is de kans groot dat je een negatief zelfbeeld ontwikkelt. Gelukkig kun je dit altijd weer ombuigen naar een positief zelfbeeld.

Wat te doen aan een negatief zelfbeeld?

Je kunt zelf aan de slag om je negatieve zelfbeeld om te buigen naar een positief zelfbeeld. Je kunt bijvoorbeeld de volgende dingen doen:

• Nieuwe kanten van jezelf ontdekken
• Jezelf de tijd en ruimte geven om te groeien
• Dingen doen die bij je passen
• Jezelf kritisch de vraag stellen: “Is het waarheid?”
• Leren om je grenzen aan te geven