Schuldgevoel loslaten: hoe kan ik weer leven zonder schuldgevoelens?

Schuldgevoelens loslaten is een proces wat voor vele heel moeilijk is. Het is vaak een diep patroon wat we al lang bij ons dragen en naar handelen.

Het loslaten van schuldgevoelens is dan ook belangrijk als je voelt dat deze gevoelens je veel energie kosten en jij je daardoor steeds slechter gaat voelen.

In dit artikel lees je hoe schuldgevoelens ontstaat en wat je kunt doen om dit stap voor stap los te laten.

Wat voel je als je een schuldgevoel hebt?

Op het moment dat we ons schuldig voelen dan verkeren we in een gemoedstoestand waarbij ons geweten ons plaagt met een onaangenaam gevoel over een bepaalde situatie of handeling die we in het verleden gedaan hebben. Dit kan ervoor zorgen dat we niet lekker in ons vel komen te zitten.

In jip-en-janneketaal volgens David Susman, PhD: je voelt je niet lekker over wat je in het verleden hebt gedaan (of denkt te hebben gedaan).

Sommige schuldgevoelens zijn namelijk terecht, omdat je iets gedaan hebt wat niet slim was. Maar andere schuldgevoelens kunnen ook onterecht zijn, deze schuldgevoelens zijn je aangepraat door bijvoorbeeld een narcistisch persoon.

Heb je vaak een schuldgevoel? Dan zit je waarschijnlijk in een negatief patroon wat je mag loslaten.

Veel mensen die vaak last hebben van een schuldgevoel zijn op een bepaalde manier opgevoed en geconditioneerd waarbij ze het gevoel hebben dat ze (altijd) tot last zijn voor anderen. Ze voelen zich vaak opgejaagd omdat ze altijd voor een ander klaar moeten staan.

Dit schuldgevoel ontstaat vaak al tijdens de opvoeding. Als kind zijnde is het belangrijk dat je leert om vrij te zijn in wat je wilt en vindt. Dit betekent ook dat jouw emoties en gevoelens er toe doen en het uiten hiervan is cruciaal. Maar als ouders deze gevoelens niet erkennen, dan kan je van jongs af aan al de overtuiging krijgen dat je jouw gevoel en emoties niet belangrijk zijn.

Doordat je jaar op jaar in dit patroon zit (en als kind gewoon niet beter weet) ga je er op een gegeven moment ook in geloven en kun je de overtuigingen hebben als:

• “Ik doe het altijd fout.”
• “Ik ben niet lief.”
• “Ik doe er niet toe.”
• “Ik kan het niet.”

Al deze overtuigingen kun je jarenlang met je meedragen en kunnen uiteindelijk leiden tot een leven met veel stress, omdat je continu aan het compenseren en pleasen bent.

Heb je spijt of schuldgevoel? Wat is het verschil?

Er is een duidelijk verschil tussen het hebben van een schuldgevoel of spijt. Het is goed om daar duidelijkheid in te hebben.

Bij schuldgevoel ben je ervan overtuigd dat jij als persoon slecht bent. Bij spijt ben je ervan overtuigd dat je een slechte handeling hebt gedaan.

Dit verschil is heel subtiel, maar fundamenteel.

• Bij schuldgevoel betrek jij alles op jezelf als persoon.
• Terwijl je bij spijt alleen een bepaalde handeling beoordeeld als slecht.

Jij bent namelijk niet slecht als je iets stoms hebt gedaan.

• Bij spijt ben je er bewust van dat je niet kwaadwillend en slecht bent.
• Bij schuldgevoel heb je het idee dat je een doordring slecht mens bent als je iets verkeerds hebt gedaan.

Kortom: spijt is gericht op je gedrag, schuldgevoel is gericht op jezelf.

Schuldgevoelens loslaten in 6 stappen

Je kunt je schuldgevoelens gelukkig loslaten. Dit klinkt altijd gemakkelijker gezegd dan gedaan, omdat dit vaak een diep patroon is. Maar uiteindelijk zijn alle stappen wel noodzakelijk om dit schuldgevoel los te kunnen laten.

Pak alvast pen en papier, want we gaan aan de slag.

Stap 1: wanneer ervaar ik een schuldgevoel?

Schuldgevoelens loslaten kan in 6 stappen. De eerste stap is om te achterhalen wanneer jouw schuldgevoelens omhoog komen. Dit kun je als volgt doen door antwoord te geven op de volgende vragen:

• Wanneer komen mijn schuldgevoelens omhoog?
• Wat gebeurt er vlak voordat ik deze schuldgevoelens ervaar?
• Welke situatie zit ik in? Of zijn het voornamelijk gedachten die dit gevoel omhoog halen?

Beantwoord de bovenstaande vragen en schrijf ze op. Ga dan door naar de volgende stap.

Stap 2: waar komt mijn schuldgevoel vandaan?

Zoals je in de vorige stap hebt ontdekt heeft jouw schuldgevoel een aanleiding. In deze stap gaan we antwoord geven op de vraag:

• Wat heeft er in het verleden voor gezorgd dat ik nu deze schuldgevoelens ervaar?

Het beantwoorden van deze vraag kan lastig zijn, daarom geef ik je vijf voorbeelden die vaak voorkomen:

1. Vroeger moest je bepaalde handelingen en dingen doen voor je ouders, want anders was je brutaal, niet lief, niets waard, een watje, niet goed genoeg of brutaal.
2. Je bent opgegroeid met narcistische mensen om je heen die vaak zwak of niet lekker in hun vel zaten. Hierdoor kreeg jij het gevoel dat je dingen moest doen om hen gelukkig te maken.
3. Je kreeg vaak de schuld van alles en nog wat, ondanks dat het niet jouw schuld was.
4. Jij was verantwoordelijk voor hoe de ander zich voelde (ik voel me slecht en dat komt omdat jij…) hierdoor ging je pleasen.
5. Je hebt vroeger dingen gedaan wat je nu niet meer zou doen (je hebt iemand gepest, bent vreemd gegaan, je hebt iemand geslagen of uitgescholden, een verkeerde beslissing gemaakt, je niet aan aan afspraak gehouden).

De eerste vier aanleidingen zorgen ervoor dat je bepaalde handelingen doet voor een ander om een bepaalde pijn te voorkomen (zoals het krijgen van straf of geen erkenning van je ouders). Je bent dan continu deze pijn aan het vermijden door een ander te pleasen. En om deze pijn niet te hoeven ervaren kan dit uiteindelijk een diep patroon worden uit je leven.

De vijfde aanleiding is iets waar je spijt van hebt en wat je nu anders zou doen. Vaak gaat het hierbij om een handeling of een actie, zowel verbaal als fysiek.

Dus, beantwoord eens de vraag: wat heeft er in het verleden voor gezorgd dat ik nu deze schuldgevoelens ervaar?

Stap 3: laat dit schuldgevoel je niet leegslurpen

Het is niet erg om af en toe een schuldgevoel te ervaren. Maar schuldgevoel loslaten kan pas op het moment dat we ons beseffen wat voor energie ons dit kost.

Sommige schuldgevoelens zijn namelijk noodzakelijk voor ons om van te leren (het vijfde voorbeeld in de vorige stap).

Als kind zijnde is het goed dat je een schuldgevoel ervaart op het moment dat je iemand hebt uitgescholden op school, want dit is niet hoe we met elkaar om moeten gaan. De kunst is dan om ervan te leren en weer door te gaan. Situaties zijn gebeurd, je kunt het niet meer veranderen, wel van leren.

Als we blijven hangen in de dingen die we verkeerd hebben gedaan, geven we onze energie weg en slurpt het ons leeg. We blijven maar piekeren, worden onzeker, en gaan malen, maar komen letterlijk geen stap verder.

Ervaar je schuldgevoelens omdat anderen jou dit opleggen (de eerste vier voorbeelden van de vorige stap)? Dan is het goed om jezelf af te vragen:

• In hoeverre wil jij nu nog verantwoordelijk zijn voor de gevoelens van een ander?
• Wil jij een slachtoffer zijn van het gedrag van een ander?
• Wil jij al je kracht weggeven aan deze persoon?
• Of is het nu het moment dat je voor jezelf gaat kiezen?

Uiteindelijk ben jij op geen enkele manier verantwoordelijk voor de gevoelens van een ander. Hoe zwak, of ‘zielig’ die andere persoon ook is.

Ieder heeft namelijk zijn eigen pad te bewandelen waar pijn en verdriet, maar ook vrolijkheid allemaal bij horen.

Op het moment dat wij de verantwoordelijkheid voelen (omdat we schuldgevoelens hebben) wanneer iemand niet lekker in z’n vel zit, dan dragen wij een last die we helemaal niet kunnen oplossen.

De oplossing ligt dan namelijk niet in ons, maar in de persoon die ons schuldgevoel geeft.

Lees ook: Mentaal sterker worden

Stap 4: wat wil dit schuldgevoel mij leren?

Vaak denken we dat schulgevoelens altijd maar negatief zijn, maar eigenlijk is dit helemaal niet negatief.

Schuldgevoelens laten ons namelijk zien dat we iets mogen leren om in de toekomst anders te gaan doen. Als we deze schuldgevoelens niet erkennen (omdat we het negatief vinden), dan ontnemen we onszelf de kans om hiervan te leren.

Beantwoord daarom eens de volgende vraag:

• Wat kan ik leren van dit schuldgevoel dat ik nu ervaar?

Het kan zijn dat je mag leren om meer voor jezelf te kiezen. Het kan ook zijn dat je mag leren om te staan voor wat jij vindt en meer kracht in jezelf te zoeken.

Probeer de schuldgevoelens dus niet als iets negatiefs te bestempelen, maar zie het als een mogelijkheid om van te leren.

Stap 5: het schuldgevoel loslaten

Zodra je de eerste 4 stappen hebt doorlopen is het je duidelijk wanneer je het schuldgevoel ervaart, waar het schuldgevoel vandaan komt en wat het je wilt leren. Nu is het tijd om dit schuldgevoel los te laten, want het vreet energie.

Schuldgevoel loslaten klinkt vaak gemakkelijker dan dat het is. Het is namelijk iets wat je voor een lange periode gevoeld hebt en naar gehandeld hebt. Het is een deel van ‘jou’ geworden. Maar uiteindelijk brengt het je helaas niks, behalve dat het heel veel energie kost en stress geeft. Daarom is loslaten de enige optie die je verder helpt.

Maar hoe laat je schuldgevoel dan los? Dat kun je op 6 manieren dan:

1. Je laat de verantwoordelijkheden los die iemand anders jou heeft opgelegd.
   Je kunt ook een deel van jouw verantwoordelijkheden aan iemand anders geven. Jij hoeft niet in je eentje alle last te dragen. Vraag hulp en als het dan fout gaat is het niet jouw schuld.
2. Je grenzen aangeven en meer ‘nee’ zeggen.
   Als we schuldgevoel ervaren dan doen we vaak dingen waar we ons helemaal niet bij voelen. We willen pleasen om erkenning te krijgen. Maar jij hebt de erkenning van een ander niet nodig om goed te zijn. Ontdek de liefde voor jezelf door wat vaker ‘nee’ te zeggen en je grenzen aan te geven.
3. Laat emotionele uitingen van een ander bij die persoon.
   Als je een uitbrander krijgt, of iemand praat negatief tegen je, besef dan heel goed dat dit altijd komt uit de pijn van een ander. Iemand die zich negatief of manipulatief uit zit zelf vol met pijn en verdriet. Je kunt hier vanuit compassie op reageren, maar laat het bij die persoon. Het is niet jouw verantwoordelijkheid dat deze persoon zich weer beter gaat voelen, dat moet deze persoon zelf oplossen.
4. Doe vaker dingen waar jij je goed bij voelt.
   Misschien heb jij je de afgelopen tijd veel te veel weggecijferd en ben je jezelf misschien een beetje kwijtgeraakt. Het is dan ook belangrijk om jezelf weer te vinden door de dingen te doen waar je blij van wordt. Dingen waar je hart weer warm wordt. Kies hiervoor. Het is misschien even wennen, maar je hebt het nodig om die schuldgevoelens los te kunnen laten.
5. Zie jezelf voor wie je bent.
   Schuldgevoel loslaten kan gemakkelijker gaan als je begint te ontdekken wat jouw kwaliteiten en talenten zijn. Wie ben je? Wat wil je? Wat kan je? Waar sta je voor? Ga dat ontdekken en ga er naar leven!
6. Leer van je fouten en ga weer door.
   Heb je in het verleden iets stoms gedaan? Vreemdgegaan? Iemand uitgescholden? Of iets anders? Leer ervan en ga weer door. Het leven bestaat uit het maken van fouten en daarvan leren. Je hoeft je niet schuldig te voelen als je een fout maakt, want dat doen we allemaal. Dit heb je waarschijnlijk al wel vaker gehoord, maar zo is het écht. Schouders eronder en weer door.

Al deze bovenstaande stappen gaan je helpen om schuldgevoel los te laten.

Stap 6: straf jezelf niet, maar vergeef jezelf.

Soms kunnen we lang blijven hangen in ons schuldgevoel en krijgen we een negatief zelfbeeld, maar het enige wat direct alle schuldgevoelens kan losmaken is vergeving.

Door vergeving haal je de spanning van het leven af. Je opent hiermee de deur naar speelsheid, naar openheid. Vergeving betekent dat jij jezelf omarmt als mens. En als mens doen we nou eenmaal niet alles goed, maar dat maakt echt helemaal niks uit. Het gaat erom of je ervan leert of niet.

Soms hebben we even een liefdevolle ‘schop onder de kont’ nodig, want hangen in schuldgevoelens helpt je gewoon niet. Vergeving wel. Dus: kom op!

Stap 7: zie het mooie leerproces van schuldgevoelens loslaten

Als je bewust wordt van je schuldgevoelens kun je hier ook heel veel van leren. Als je dit proces met aandacht doorloopt zul je merken dat je steeds meer dichter tot jezelf komt. En wat is er nou mooier dan thuis zijn bij jezelf?

De schuldgevoelens laten je namelijk zien waar jouw leerprocessen liggen om steeds meer tot jezelf te komen. Hier mag je dankbaar voor zijn, want niet iedereen krijgt de kans om zichzelf te ontdekken in dit leven.

Moeite om schuldgevoel los te laten? Hier kan ik je bij helpen.

Schuldgevoel loslaten kan soms lastig zijn. Soms zitten de patronen namelijk zo diep in ons, dat we niets beter weten dan dat we schuldgevoel ervaren. Dan is het verstandig om met iemand aan de slag te gaan die jou kan laten zien wat er achter deze schuldgevoelens ligt.

Samen aan de slag gaan met iemand kan veel inzicht geven waar we zelf waarschijnlijk niet achter zullen komen, omdat we zelf vaak in dezelfde cirkel blijven lopen.

Als je wilt kun je altijd eens contact met me opnemen. Ik antwoord altijd binnen één. Geen wachtrijen dus!

Veelgestelde vragen

Dit zijn de meest gestelde vragen.

Waarom geef ik mezelf de schuld van alles?

Daar kan alleen jij antwoord op geven. Waarom doe je dat? Wat is er in het verleden gebeurd dat jij jezelf de schuld geeft? Hoe kijk jij naar jezelf? Is dit de realiteit? Grote kans dat je in een denkpatroon zit wat helemaal niet de waarheid is.

Waarom heb ik een schuldgevoel?

Je ervaart een schuld gevoel omdat je spijt hebt van dingen uit het verleden óf je ervaart een schuldgevoel omdat je het idee hebt dat jij geen goed mens bent.