Wat is stress? Dit is de meest complete online gids.

Stress is een veelvoorkomend probleem in onze huidige maatschappij. Daarom is het goed om hier veel aandacht aan te besteden. Ook ik heb voor een hele lange tijd veel stress ervaren en dit heeft me de nodige stressklachten gebracht.

In dit artikel lees je alles over stress. Je ontdekt wat stress is, hoe je stress kunt verminderen en nog veel meer. Na het lezen van dit artikel weet je exact wat je moet doen om zo min mogelijk stress te ervaren.

Wat is stress?

Stress is hetzelfde als spanning. We hebben altijd een beetje stress nodig om goed te kunnen functioneren. Waarom? Omdat deze stress ervoor zorgt dat ons lichaam klaar wordt gemaakt voor actie. Daarom is kortdurende stress ook niet erg, maar als dit langdurig aanhoudt kunnen we wel last krijgen van stressklachten.

Het maakt voor ons lichaam niet uit of er werkelijk gevaar is (zoals een tijger dat springt uit de bosjes), of mentaal gevaar (zoals het halen van een deadline), want het reageert op dezelfde manier: door stress aan te maken om te vechten of te vluchten.

Deze reactie zorgt ervoor dat ons hart sneller gaat kloppen, onze ademhaling sneller gaat en onze spieren zich gaan aanspannen. Dit is erg functioneel, want daardoor kunnen we optimaal reageren op het naderende gevaar. 

Als het gevaar na verloop van tijd nog niet voorbij is, dan maakt het lichaam ook cortisol aan. Dit is een stresshormoon dat ervoor zorgt dat we alert blijven. Normaal gesproken worden we na verloop van tijd weer ontspannen en heeft het lichaam de ruimte om zich te herstellen. Maar, als de stress voor lange tijd aanhoudt kun je verschillende klachten ontwikkelen, overspannen (surmenage) raken of in een burn-out belanden.

Meer lezen over stress gerelateerde artikelen? Bekijk dan deze pagina: Stress Blogs

De fysiologische reacties van het lichaam op stress

Stress gaat gepaard met een verhoogde fysiologische activiteit, ook wel arousal genoemd. De fysiologische reactie op stressprikkels wordt gezien als een normale reactie van het lichaam om zich voor te bereiden op stress. 

Deze reactie zorgt vervolgens voor veranderingen in het lichaam die je kunt herkennen aan een versnelde hartslag en ademhaling, een verhoogde bloeddruk en een verminderde maag- en darmactiviteit. Ook kun je hormonale veranderingen ervaren zoals een toename adrenaline en een verhoogde cortisolspiegel. 

Als de stress weer verdwenen is dan hersteld het lichaam zich vanzelf van deze veranderingen.

Wat is gezonde stress?

Gezonde stress is een milde vorm van stress dat een gunstig effect heeft op ons functioneren. Het is een tijdelijke vorm van stress dat ons motiveert, onze focus en concentratievormen vergroot en ons helpt om effectief en goed te reageren op uitdagende situaties. Het helpt ons om productief te zijn waardoor onze prestaties verbeteren.

Enkele voorbeelden waarin gezonde stress functioneel kan zijn:

• Werkdeadlines: een toekomstige deadline kan ons gezonde stress geven waardoor we ons beter kunnen concentreren en productiever kunnen zijn waardoor we onze taken op tijd af kunnen maken. 
• Sportwedstrijden: voor sporters kan een beetje stress helpen om de alertheid en prestaties te verbeteren. 
• Examens of presentaties: een zekere mate van gezonde stress kan ons ook aanzetten tot het treffen van de juiste voorbereidingen en het aanzetten tot studeren. Dit kan leiden tot betere prestaties en resultaten voor bijvoorbeeld examens. 
• Sociale situaties: als we nieuwe mensen ontmoeten, deelnemen aan sociale evenementen of spreken in het openbaar, dan kan gezonde stress ervoor zorgen dat we meer zelfvertrouwen krijgen waardoor het verbinden met anderen gemakkelijker wordt. 
• Nieuwe uitdagingen: ook het aangaan van nieuwe taken of uitdagingen kan gepaard gaan met gezonde stress. Dit is helemaal niet erg, want die stress motiveert ons om te groeien, nieuwe vaardigheden te ontwikkelen en uit onze comfortzone te stappen.

Het is natuurlijk belangrijk dat gezonde stress niet langdurig blijft, want anders gaan we klachten ontwikkelen die we liever niet hebben.

Wat is ongezonde stress?

Ongezonde stress noemen we ook wel chronische stress of langdurige stress. Dit is een vorm dat schadelijk is voor onze mentale als fysieke gezondheid. Tegenwoordig hebben veel mensen last van ongezonde stress. Uit onderzoek onder jongeren blijkt dat maarliefst 98% last heeft van ongezonde stress en daardoor ook klachten heeft.

Enkele kenmerken en voorbeelden van ongezonde stress zijn:

• Langdurige werkdruk: aanhoudende stress op het werk, zoals overwerken tot laat, constante deadlines, hoge werklast of een slechte werkomgeving, zijn allemaal vormen van ongezonde stress. Het vervolg is dat de concentratie minder is, de productiviteit slechter en dat er een risico is op een burn-out.
• Financiële problemen: daarnaast kunnen aanhoudende financiële zorgen, zoals schulden, werkloosheid of het niet kunnen voldoen aan financiële verplichtingen, ook chronische stress veroorzaken. 
• Relatieproblemen: ook relatieproblemen is een grote bron van ongezonde stress. Conflicten en spanningen in relaties kunnen leiden tot chronische stress. 
• Traumatische gebeurtenissen: als we traumatische ervaringen meemaken, zoals een ongeval, mishandeling, verlies van een geliefde of een natuurramp, dan kan dit resulteren in een langdurige stressreactie. We noemen dit ook wel een posttraumatische stressstoornis (PTSS). Deze ongezonde stress kan verholpen worden middels goede begeleiding en coaching.
• Gezondheidsproblemen: ook kunnen gezondheidsproblemen zorgen voor ongezonde stress. Chronische ziekte, pijnklachten of lichamelijke beperkingen kunnen allemaal een vorm van stress zijn waar we langdurig last van hebben. Deze stress kan ervoor zorgen dat we minder snel herstellen. 

Het is belangrijk om te snappen dat ongezonde stress veel negatieve effecten heeft op ons welzijn. Het kan namelijk leiden tot vele stressklachten. Als hebt van ongezonde stress dan wil je hier zo snel mogelijk hulp in krijgen.

In mijn onderstaande video kun je zien wat de eerste en belangrijkste stap is om stress te verminderen.

Welke factoren dragen bij aan innerlijke stress?

Innerlijke stress verwijst naar de vormen van stress die voortkomen uit interne factoren, gedachten, overtuigingen en emotionele processen. Deze stress ontstaat binnen onszelf en kan ons leven flink beïnvloeden. Ik heb een aantal voorbeelden van innerlijke stressfactoren opgesomd.

• Perfectionisme: altijd alles perfect willen hebben en hoge eisen aan onszelf stellen leidt tot innerlijke stress. Door voortdurend foutloos te willen zijn en fouten te vermijden kunnen we veel spanning en druk ervaren. 
• Zelfkritiek: constante zelfkritiek, negatieve beoordelingen over onszelf en een laag zelfbeeld kunnen ook leiden tot innerlijke stress. Door onszelf voortdurend met anderen te vergelijken en het hebben van negatieve gedachten over onszelf kunnen we spanningen en innerlijke stress ervaren. 
• Onverwerkte emoties: veel mensen ervaren innerlijke stress omdat ze onverwerkte emoties hebben zoals woede, angst of schaamte. Het onderdrukken van deze emoties zorgen voor veel stress en hebben een negatieve impact op ons emotionele welzijn.
• Onrealistische verwachtingen: ook het hebben van onrealistische verwachtingen van onszelf of de mensen om heen kan innerlijke stress veroorzaken. Hoge verwachtingen kunnen namelijk leiden tot teleurstellingen, frustratie en gevoelens van falen, wat weer leidt tot stress.
• Negatief denken: als we continu negatief denken (zoals piekeren, catastroferen en pessimisme) kunnen we ook innerlijke stress ervaren. 

Deze vormen van innerlijke stress is bij de meeste mensen wel bekend, daarom is het ook goed om dit te benoemen. Door het ontwikkelen van compassie, het leren omgaan met emoties en door positief te denken kunnen we veel van dit soort innerlijke stressfactoren weer ombuigen naar iets positiefs.

In mijn onderstaande video kun je zien hoe je kunt herstellen van stressklachten voor de lange termijn.

Acute stress of chronische stress?

We kunnen zowel acute stress als chronische stress ervaren. En er is een duidelijk verschil tussen beide.

• Acute stress is een kortdurende reactie van het lichaam op een stressvolle gebeurtenis of situatie. Deze vorm van stress is een normale reactie van ons lichaam om zich voor te bereiden op een gevaarlijke situatie. We kunnen acute stress ervaren als we worden overvallen, aangevallen, een ongeluk krijgen of ons moeten focussen voor een bepaalde taak. Acute stress duurt meestal maar kort en verdwijnt zodra de situatie voorbij is.
• Chronische stress is totaal iets anders van acute stress. Bij chronische stress gaat het erom dat we voor een langere periode last hebben van stress. Dit kunnen weken, maanden en soms ook jaren zijn. Door aanhoudende stressfactoren kunnen we chronische stress ontwikkelen. Veel onderzoek laat zien dat chronische stress zorgt voor veel fysieke en mentale klachten.

Acute stress is dus niet erg en heel erg normaal. Bij chronische stress is het wel belangrijk dat je de oorzaak aanpakt om stressklachten te voorkomen. 

Ervaar jij veel stress? Dan heb je misschien last van chronische stress. Wil je dit verminderen? Lees dan: chronische stress verminderen. 

Langdurige stress kan leiden tot een burn-out

Langdurige last van stress hebben kan leiden tot een burnout doordat ons lichaam en de geest constant onder druk staan zonder dat er tijd is voor herstel. Als dit voor een lange tijd aanblijft kan dit uiteindelijk resulteren in algehele uitputting.

Een burn-out is dan ook vaak het gevolg van een langdurige (vaak jarenlange) periode van roofboouw op ons lichaam.

Herken je burn-out, doe de Gratis Burn-Out Test

Twijfel je nog of jij in een burn-out zit? Of wil je graag weten in welk stadium jij zit? Dan gaat mijn Gratis Burn-Out Test gaat je hier goed bij helpen. Na het invullen van deze test is het direct duidelijk hoever jij erin zit en je krijgt ook advies van me mee op basis van jouw score.

De burn-out doen? Klik hier voor de gratis burn-out test.

Welke manieren zijn er om te ontstressen?

Er zijn verschillende manieren om stress te verminderen, enkele voorbeelden zijn:

• Ontspanningsoefeningen: denk bijvoorbeeld aan: ademhalingsoefeningen, meditatie, mindfulness, yoga of tai chi. Je kunt een aantal ontstpanningsoefeningen vinden op mijn YouTube kanaal.
• Lichaamsbeweging: door regelmatig even te wandelen, fietsen, zwemmen of dansen kun jij jezelf ontstressen.
• Ga de natuur in: de natuur kan heel erg rustgevend zijn. Een goede boswandeling kan je al direct veel rust geven.
• Voldoende slaap: een goede nachtrust zorgt voor herstel van ons lichaam en geest en helpt om stress te verminderen. 
• Gezonde leefstijl: gezonde voeding zorgt voor een gezond lichaam. En een gezond lichaam is minder vatbaar voor stress.
• Grenzen stellen: probeer wat vaker je grenzen aan te geven, dit helpt om te ontstressen.
• Doe het niet alleen, zoek hulp: als je al langer last hebt van stressklachten dan is het aan te raden om hulp te zoeken bij je herstel.

De bovenstaande manier zijn de manieren die mij heel erg hebben geholpen om te ontressen (en vele cliënten van me).

Wil je meer oefeningen om te ontspannen? Lees dan: De 20 Beste Ontspanningsoefeningen

In de onderstaande video begeleid ik je van stress naar ontspanning middels een ontspanningsoefening.

Welke vormen van stresssymptomen zijn er?

Er zijn verschillende vormen van stresssymptomen, die kunnen worden onderverdeeld in drie categorieën: fysieke symptomen, mentale symptomen en symptomen op gedragsniveau.

Lichamelijk symptomen:

Ons lichaam is een prachtige indicator van onze gezondheid en welzijn. In onze moderne wereld zijn we vaak zo druk bezig dat we weinig tijd nemen om te luisteren naar de signalen die ons lichaam ons geeft. Hierdoor gaan we vaak over onze grenzen heen en negeren we de eerste waarschuwingssignalen. We kunnen ook proberen deze signalen te onderdrukken met medicijnen die de symptomen tijdelijk verlichten

Psychische stress symptomen

Psychische stresssymptomen zijn klachten die verband houden met onze gedachten en gevoelens. Deze symptomen omvatten zowel mentale als emotionele stresssymptomen. Stress kan onze hersenfunctie verstoren, waardoor deze symptomen ontstaan. In gevallen van chronische stress kunnen sommige delen van de hersenen zelfs beschadigd raken.

Symptomen op gedragsniveau:

Stress kan ook invloed hebben op ons gedrag. Mensen die gestrest zijn, zijn zich hier soms niet van bewust, maar anderen kunnen dit vaak wel merken aan veranderingen in hun gedrag. We kunnen ons anders gaan gedragen en ons niet meer als onszelf voelen.

Wil je een overzicht van alle stress symptomen? Bekijk dan deze lijst: stress symptomen

Welke hulp en begeleiding is er als je stress hebt

Er zijn verschillende vormen van hulp en begeleiding beschikbaar als je last hebt van stress. Hieronder staan enkele voorbeelden:

• Huisarts: je huisarts kan je goed helpen bij het achterhalen de oorzaak van jouw klachten. Als stress de oorzaak is, dan wordt dat al direct duidelijk. 
• Psycholoog: een psycholoog kan je helpen als je vastloopt op bepaalde punten in je leven. Door je verhaal te delen aan een psycholoog kun je samen tot een oplossing komen. 
• Therapie: er zijn verschillende therapievormen die je kunnen helpen om te herstellen van stressklachten. Denk aan: cognitieve gedragstherapie, EMDR of ACT. Wees je er bewust van dat veel therapievormen niet voor lange termijn effectief zijn.
• Coaching van een ervaringsdeskundige: ik raad je aan om coaching te krijgen van een ervaringsdeskundige die zelf ook in jouw situatie heeft gezeten. Waarom? Omdat deze persoon je veel beter begrijpt dat iemand die er slechts voor geleerd heeft en je dus beter kan helpen. Op mijn coachingspagina kun je zien hoe ik je kan helpen.
• Zelfhulp: er zijn ook veel zelfhulp mogelijkheden die je goed kunnen helpen. Denk aan online programma’s. Ik bied bijvoorbeeld een stress & angst vrij programma aan of een online meditatie cursus.
• Medicatie: soms kan medicatie even fijn zijn om de heftige lading van je klachten af te nemen. Wees je er wel bewust van dat medicijnen geen oplossing zijn voor lange termijn. 

Veelgestelde vragen

Dit zijn de meeste gestelde vragen rondom stress.

Wat zijn de gevolgen van stress op mijn slaap?

Stress kan een negatieve invloed hebben op je slaap. Mensen die gestrest zijn, hebben vaak moeite om in slaap te vallen of door te slapen. Niet kunnen slapen door stress kan leiden tot slapeloosheid een een verstoorde slaapcyclus.

Hoe kan ik stress verminderen tijdens het thuiswerken?

Er zijn een aantal manieren om stress te verminderen tijdens het thuiswerken. Enkele tips die goed werken zijn: zorg voor een aparte werkruimte, maak een duidelijke scheiding tussen werk en privé, neem regelmatig even een pauzemoment, zorg voor voldoende beweging, communiceer duidelijk met collega’s en stel je grenzen. 

Wat is de beste ademhalingsoefening om stress te verminderen?

De beste oefening is de 4-7-8 ademhaling. Je haalt het meeste resultaat uit deze oefening als je het regelmatig doet. Elke dag een half uur de tijd nemen voor deze oefening helpt je om stress te verminderen.